Bij de bescherming van een installatie of object zijn een aantal normen van toepassing. Voor bliksembeveiliging geldt de wereldwijd geaccepteerde NEN-EN-IEC62305 norm. Hierbij wordt eveneens de interne bescherming tegen overspanning geregeld.
In de NEN1010:2020 spreekt men van de beveiliging tegen overspanningen van atmosferische oorsprong of als gevolg van schakelhandelingen.
DEHN vindt het belangrijk om actief bij te dragen aan normering en ontwikkeling in de markt. Door jarenlange ervaring en een sterke R&D-afdeling in Duitsland zijn wij ervan overtuigd dat we veel kennis en ontwikkelingen uit andere landen naar Nederland kunnen brengen.
Erwin Ooyman (ing.) is namens DEHN Nederland lid van de normcommissie NEC 81 'Bliksembeveiliging'. Tevens is Erwin lid van de NEC64-TC 'Technische commissie'. De normcommissie NEC64 is verantwoordelijk voor de laagspanningsnorm NEN1010.
Met de toetreding tot deze belangrijke commissies bevestigt DEHN haar focus op kwaliteit en ontwikkeling in de Nederlandse markt inzake bliksem- en overspanningsbeveiliging.
Binnen de NEN1010 wordt o.a. de veiligheid geregeld voor personen tegen elektrische schok en brand. Hieronder vallen ook de richtlijnen om installaties te beveiligen tegen overspanning, veroorzaakt door externe blikseminslag in de of nabij de binnenkomende voedingsleidingen, dan wel overspanning veroorzaakt door schakelhandelingen. Om de binnenkomende leidingen in een pand te beschermen tegen overspanning, kunnen overspanningsbeveiligingen of -afleiders worden geplaatst. Deze worden in bovenstaande normen ook wel SPD’s genoemd (van het Engelse Surge Protective Device)
Samengevat zijn de volgende rubrieken van belang voor toepassing van beveiliging tegen overspanning:
Naast de richtlijnen wanneer een overspanningsbeveiliging moet worden toegepast, staat in de NEN1010:2020 verder vermeld welke overspanningsbeveiligingen (SPD’s) moeten worden toegepast en hoe deze moeten worden ingebouwd in laagspanningsverdelers, zodat deze optimaal kunnen functioneren en de gewenste isolatieklasse, ook wel stootspanningsvastheid genoemd, kan worden gewaarborgd.
Wanneer dienen SPD’s te worden toegepast?
Rubriek 443 beantwoordt de vraag “wanneer moet ik een overspanningsbeveiliging toepassen?”
De rubriek stelt duidelijke eisen voor beveiliging van elektrische installatie tegen transiënte overspanningen, direct afkomstig van het voedende net en van blikseminslagen direct in of naast deze voedings- en dataleidingen. Voor blikseminslag in of direct naast een object wordt verwezen naar de IEC62305.
443.4 Overspanningsbeveiliging- en -beheersing
Een belangrijke eis uitbreiding is onder meer toegevoegd wanneer overspanningsbeveiliging moet worden toegepast, in de situatie bij (d) een groot aantal personen, bijvoorbeeld grote gebouwen, kantoren, scholen. Voorheen was situatie (d) afhankelijk van de uitkomst van een berekening; deze berekening is nu komen te vervallen.
In alle andere gevallen moet een risico-evaluatie volgens 443.5 worden uitgevoerd om te bepalen of beveiliging tegen transiënte overspanningen nodig is. Als de risico-evaluatie niet is uitgevoerd, moet de elektrische installatie worden voorzien van beveiliging tegen transiënte overspanning.
443.5 Risico-evaluatiemethode
Deze methode is nieuw. Het berekende risiconiveau (CRL = Calculated Risk Level') wordt gebruikt om te bepalen of beveiliging tegen transiënte overspanningen van atmosferische oorsprong vereist is.
Wij vertellen u graag meer over deze methode tijdens het online webinar. Meld u aan via onderstaand formulier!
443.6 Classificatie van toegekende stoothoudspanningen (overspanningscategorieën)
Deze rubriek stelt dat de beheersing van overspanningen alleen gebaseerd op de stoothoudspanning van het materieel volgens NEN-EN-IEC 60664-1 mogelijk niet voldoende is, doordat transiënte overspanningen in de meeste installaties niet noemenswaardig worden verzwakt. Isolatiecoördinatie kan worden bereikt in de hele installatie door toepassing van overspanningsbeveiliging (SPD’s).
Rubriek 534 Beveiligingstoestellen tegen transiënte overspanningen (SPD’s)
Deze rubriek is nu in lijn met IEC 60364.
Rubriek 534.4.1 - Extra SPD’s van type 2 of type 3 kunnen nodig zijn om de installatie voldoende te beschermen in overeenstemming met 534.4.4.1 en moeten stroomafwaarts in de vaste installatie worden geplaatst, bijvoorbeeld in onderverdeelinrichtingen of bij contactdozen. Deze SPD’s mogen niet worden toegepast zonder dat SPD’s zijn geïnstalleerd bij het voedingspunt en moeten worden gecoördineerd met SPD’s die stroomopwaarts zijn aangebracht (534.4.4.5).
Als een type 1-SPD niet de juiste bescherming kan bieden, in overeenstemming met 534.4.4.2, moet deze worden gecombineerd met een gecoördineerd type 2- of type 3-SPD om het vereiste beschermingsniveau te bieden.
Extra SPD’s kunnen nodig zijn om bescherming te bieden tegen transiënte overspanningen uit andere bronnen zoals: overspanningen als gevolg van schakelhandelingen door elektrische toestellen verbonden met de installatie; afkomstig van andere diensten, zoals telefonie of internet en overspanningen in voorzieningen die andere constructies voeden, zoals bijgebouwen, buiteninstallaties/buitenverlichting, voedingskabels naar buitenopnemers.
Rubriek 534.4.5 stelt dat geïnstalleerde SPD’s moeten zijn beschermd tegen overstroom voor wat betreft kortsluitstromen. Deze bescherming (lees voorzekering) kan intern of extern aan de SPD zijn.
In rubriek 534.4.8 is bepaald dat de leidinglengte rondom een SPD maximaal 0,5 m mag bedragen, indien langer moeten aanvullende maatregelen worden genomen.
Dit hoofdstuk is grotendeels herschreven. Zo is 6.4.2.3 e) toegevoegd.
6.4.2.3 Bij de visuele inspectie moet ten minste en voor zover van toepassing het volgende worden nagegaan:
e) de keuze, locatie en installatie van geschikte overspanningsafleiders (SPD’s) waar gespecificeerd (zie rubriek 534)
Rubriek 705 Bedrijfsruimten en bedrijfsterreinen voor landbouw, tuinbouw en veeteelt
705.443 Bescherming tegen overspanningen van atmosferische oorsprong of als gevolg van schakelhandelingen
Hier wordt aanbevolen om bij gebruik van elektronisch materieel beschermingsmaatregelen tegen bliksem volgens de NEN-EN-IEC 62305-reek en tegen overspanningen volgens rubrieken 443 en 534 toe te passen.
Rubriek 709 Jachthavens en vergelijkbare terreinen
Ook in deze rubriek zijn nieuwe bepalingen opgenomen waarbij is bepaald dat wanneer in die gevallen waar de risicoanalyse de noodzaak aangeeft voor bescherming tegen overspanning, de voedingspilaar van SPD’s moet worden voorzien. Tevens geldt dat waar SPD’s vereist zijn volgens 443, type 1-SPD’s geïnstalleerd moeten zijn bij de voedingsbron en type 2-SPD’s in de schakel- en verdeelinrichtingen en de voedingspilaren. De SPD’s moeten zijn gecoördineerd.
Rubriek 722 Laadinrichtingen voor elektrische voertuigen
In deze rubriek is de bepaling opgenomen, dat: Een voor het publiek toegankelijk aansluitpunt wordt beschouwd als een deel van een openbare voorziening en moet daarom worden beveiligd tegen transiënte overspanningen.
Meer weten over de NEN1010 & overspanningsbeveiliging?
Op dit moment geven wij geen trainingen. Wanneer deze trainingen weer beschikbaar zijn, wordt dit op deze pagina gepubliceerd. Voor vragen kunt u een mail sturen naar [email protected]
DEHN Nederland B.V.